Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự. Kể từ thời điểm hợp đồng có hiệu lực, các bên phải thực hiện quyền và nghĩa vụ đối với nhau như đã cam kết, quy định tại hợp đồng. Hợp đồng còn có thể bị sửa đổi, hoặc hủy bỏ theo thỏa thuận của các bên. Tuy nhiên, Bộ luật dân sự 2015 quy định trường hợp ngoại lệ các bên có thể chấm dứt hợp đồng ngoài những quy định trên. Đó là khi hoàn cảnh thay đổi cơ bản thì một bên trong hợp đồng có quyền yêu cầu bên kia đàm phán lại, nếu không đạt được thỏa thuận thì một trong các bên có quyền yêu cầu Tòa chấm dứt hoặc sửa đổi hợp đồng.
Khoản 1 Điều 420 Bộ luật dân sự 2015 quy định thế nào là hoàn cảnh thay đổi cơ bản, theo đó hoàn cảnh thay đổi cơ bản phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
– Sự thay đổi hoàn cảnh do nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi giao kết hợp đồng;
– Tại thời điểm giao kết hợp đồng, các bên không thể lường trước được về sự thay đổi hoàn cảnh;
– Hoàn cảnh thay đổi lớn đến mức nếu như các bên biết trước thì hợp đồng đã không được giao kết hoặc được giao kết nhưng với nội dung hoàn toàn khác;
– Việc tiếp tục thực hiện hợp đồng mà không có sự thay đổi nội dung hợp đồng sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho một bên;
– Bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép, phù hợp với tính chất của hợp đồng mà không thể ngăn chặn, giảm thiểu mức độ ảnh hưởng đến lợi ích.
Trong trường hợp đáp ứng điều kiện về hoàn cảnh thay đổi, bên có lợi ích bị ảnh hưởng có quyền yêu cầu bên kia đàm phán lại hợp đồng trong một thời gian hợp lý. Trường hợp các bên không thể thỏa thuận được về việc sửa đổi hợp đồng trong một thời gian hợp lý, một trong các bên có thể yêu cầu Tòa án sửa đổi hoặc chấm dứt hợp đồng. Như vậy, Tòa án có thể can thiệp vào nội dung hợp đồng khi có 03 điều kiện sau: “1. Khi hoàn cảnh thay đổi; 2. Bên có lợi ích bị ảnh hưởng đã yêu cầu bên kia đàm phán lại hợp đồng trong một thời gian hợp lý; 3. Các bên không thể thỏa thuận được về việc sửa đổi hợp đồng”.
Mặc dù, Tòa án có thể can thiệp vào nội dung của hợp đồng nhưng Bộ luật dân sự 2015 chỉ giới hạn quyền của Tòa án trong 02 trường hợp đó là:
– Chấm dứt hợp đồng tại một thời điểm xác định;
– Hoặc sửa đổi hợp đồng để cân bằng quyền và lợi ích của các bên.
Từ đó, khi xảy ra trường hợp hoàn cảnh thay đổi, một trong các bên có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết để tuyên chấm dứt hợp đồng hoặc sửa đổi hợp đồng để cân bằng quyền và lợi ích của các bên.