Luật kinh doanh bất động sản quy định tổ chức, cá nhân muốn thực hiện kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện như phải thành lập doanh nghiệp và phải có ít nhất 02 người có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản, trừ trường hợp cá nhân kinh doanh môi giới bất động sản độc lập thì phải có chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản và đăng ký nộp thuế theo quy định về pháp luật thuế.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều cá nhân không đáp ứng các điều kiện trên (không có chứng chỉ môi giới bất động sản, không đăng ký thuế) nhưng vẫn thực hiện việc môi giới bất động sản với chủ đất/người bán dưới hình thức ký kết hợp đồng với nhiều tên gọi khác nhau như Hợp đồng trích thưởng,….
Vậy thực tế, bản chất của việc này là như thế nào? có phù hợp với pháp luật hay không?
Bản chất của Hợp đồng trích hưởng có thể được xem là hình thức các bên hứa thưởng cho bên môi giới khi thực hiện một công việc, yêu cầu của người hứa thưởng (bên bán) như tìm kiếm, giới thiệu người mua và nhận thưởng khi các bên đặt cọc, ký kết hợp đồng. Việc hứa thưởng này là không trái quy định và pháp luật dân sự có quy định cụ thể tại Chương XVII về hứa thưởng.
Tuy nhiên, xét về tính có hiệu lực của giao dịch dân sự thì các cá nhân môi giới này không đáp ứng yêu cầu về chủ thể thực hiện môi giới bất động sản. Nội dung giao dịch các bên ký kết chủ yếu về việc một bên sẽ làm trung gian giới thiệu người mua, người bán cho các bên để thực hiện mua bán, chuyển nhượng bất động sản. Điều này phù hợp với định nghĩa của Môi giới bất động sản theo Luật kinh doanh bất động sản 2014.
Từ đó, việc ký kết hợp đồng này bản chất là Hợp đồng môi giới bất động sản, tuy nhiên để tuyên Hợp đồng nêu trên là vô hiệu theo Bộ luật dân sự còn nhiều vướng mắc bởi các bên có thể viện dẫn quy định về hứa thưởng để bác bỏ quan điểm về vô hiệu Hợp đồng. Thực tế, việc xét xử những tranh chấp như này vẫn còn ít và các bên trong hợp đồng trích thưởng đa phần không có tranh chấp cũng như đây là nhu cầu xuất phát từ cả bên phía người bán cũng như người mua bất động sản.